Олунньу 13 күнэ — Ийэ тыл уонна сурук бичик күнэ
«Саха тыла – өркөн өйбүт» кинигэ быыстапкатыгар ыҥырабыт
Саха Сирин бастакы Президена М.Е. Николаев 1996 сыл олунньу 9 күнүнээҕи 1294 №-дээх «Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүн биллэрии туһунан» Ыйааҕыгар олоҕуран, С.А. Новгородов төрөөбүт күнэ — олунньу 13 күнэ — Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүнэн биллэриллибитэ.
Бу күн олохтонуута Саха Сирин төрүт олохтоохторун төрөөбүт тылларын сайыннарыыга, бастакы саха суругун-бичигин олохтообут саха лингвист-учуонайа, бастакы саха үөрэҕин кинигэлэрин таһаарааччы Семен Андреевич Новгородов сырдык кэриэһин үйэтитэр, аатын ытыктатар соруктаах.
1917 сыллаахха Семен Андреевич Новгородов латинскай алфавикка олоҕуран, сахалыы маассабай алфавиты оҥорбута. «Сахалыы сурук-бичик» диэн кинигэни таһаарбыта. Онтон С.А. Новгородов салалтатынан суруллубут «Бастааҥҥы сурук-бичик» 1923 с. «Сурук-бичик», «Ааҕар кинигэ» тахсыбыттара. Саха республикатын правительствота 1924 с. Новгородов алфавитын официальнай алфавит быһыытынан билиммитэ. Букварь уонна саҥа алфавит көмөтүнэн оскуолаҕа оҕолору төрөөбүт тылынан уөрэтэр кыах баар буолбута, сахалыы сурук-бичик түргэнник тарҕанан барбыта. Бастаан 1917 с. онтон 1922 сыллаахха кини “Бастааҥҥы сурук-бичик» диэн буквара, онтон Ааҕар кинигэтэ бэчээттэммиттэрэ. Оскуолаҕа ити кинигэлэринэн сахалыы үөрэнэн барбыттара. Сотору балачча элбэх хаһыат, сурунаал, учебник, уус-уран айымньылар бэчээккэ тахсан испиттэрэ. Республика үрдүнэн үөрэҕэ суох улахан дьону үөрэхтээһин үлэтэ тэнийбитэ. Оччолорго үгүс киһи, оскуолаҕа үөрэммэккэ сылдьан эрэн, сахалыы ааҕар, суруйар буолтара.
Бүгүн быыстапкаҕа ааҕааччыларга анаан С.А.Новгородов олоҕун туһунан сырдатабыт уонна «Сахалыы сурук – бичик» алпаабыт репринтнэй таһаарыытын, С.А. Новгородов бастакы үөрэх кинигэтин көрдөрүүгэ уурдубут. Ону таһынан С.Новгородов «Во имя просвещения родного народа» 100 сааһыгар нууччалыы тылынан тахсыбыт кинигэтин, Г.Г.Филиппов «Саха тылын дьылҕата: бэҕэһээ, бүгүн, сарсын…», М.П. Алексеев – Дапсы «Саха тылын үйэлээх үгэһин тылдьыта», нууччалыы – сахалыы кылгас тылдьыт уонна сахалыы таба суруйуу тылдьыттарын ааҕыахха сөп.
Сахабыт тылын сүмэтин иҥэриниҥ, таптааҥ, үөрэтиҥ!
Киин библиотекаҕа кэлиҥ, сылдьыҥ, ыалдьыттааҥ!